هزینه ـ فرصت «سفرهای استانی» رئیسی | سفرهای نظارتی جایگزین ایرانگردی پوپولیستی شود!

روز نو :دور اول سفر‌های استانی رئیس‌جمهور که بخشی از سیاست تعامل حداکثری دولت سیزدهم با مردم بود، در حالی به پایان رسید که انتقادات فراوانی بر آن وارد شد؛ با این حال گویا رئیسی بنا دارد دور دوم لذت با مردم‌بودن را تجربه کند. این تجربه چه هزینه‌ها و فرصت‌هایی به‌دنبال دارد؟

 اگرچه اصل و اساس سفر‌های استانی دولت‌ها، سفر‌هایی بدون تشریفات و به مناطق دورافتاده کشور است تا دولتمردان با شنیدن دردودل‌های اقشار بسیارضعیف مردم در مناطق دورافتاده تصمیم‌گیری‌های مؤثری داشته باشند؛ اما از روزی که محمود احمدی‌نژاد با سیاست‌های پوپولیستی خود این سفر‌ها را رقم زد تا به امروز، چنین هدفی چندان محقق نشده است.

بعد از محمود احمدی‌نژاد، دولت روحانی نیز این سیاست را با عنوان «کاروان‌های امید» دنبال کرد و هرچند مانند احمدی‌نژاد قشون‌کشی نکرد؛ اما بنا به گفته تحلیلگران، نتیجه‌ چندانی هم از این سفر‌ها حاصل نشد.

اکنون نیز دور اول ایرانگردی دولت سیزدهم پایان یافته و در حالی که همراهانش تأکید دارند حضور دولت در ۳۱ استان در کمتر از یک سال بی‌سابقه است، این سؤال مطرح است که برنامه دولت در دور دوم سفر‌هایش چیست؟

رئیسی در فکر دور دوم سفرهای استانی

سیدابراهیم رئیسی در نشست خبری پایان سی‌ویکمین سفر استانی دولت در جمع خبرنگاران از متفاوت‌بودن نحوه سفر‌های استانی دولت در دور‌ه‌های بعدی خبر داد و گفت: اولویت‌ها و کار‌های فوری را در سفر‌های اول دنبال کردیم و ضمن پیگیری مصوبات باید گام‌های برتری برداریم که بتوانیم محور پیشرفت و عدالت را برای کشور در برنامه‌ریزی‌ها و برنامه‌ها داشته باشیم.

رئیس‌جمهوری همچنین از زخم‌زبان برخی افراد در خصوص برگزاری سفر‌های استانی گلایه کرد و گفت: «متأسفانه برخی لذتِ با مردم‌بودن و با مردم سخن‌گفتن را در این سفر‌ها مورد توجه و عنایت قرار نداده‌اند.»

به گفته سخنگوی دولت، سیاست در سفر‌های استانی دولت سیزدهم در دور اول طرح جدیدی آغاز نشده و ابتدا تلاش شده پروژه‌های نیمه‌تمام در هر استان به پایان برسد؛ زیرا پروژه‌های نیمه‌تمام سرمایه‌های عظیمی هستند که معطل مانده و تا تکمیل نشوند برای مردم قابل‌استفاده نیستند؛ به ویژه آنکه زمان نیز باعث استهلاک این امکانات و در نتیجه دورریز هزینه‌کرد این پروژه‌های نیمه‌تمام می‌شود.

حالا افکارعمومی، تحلیگران و صاحب‌نظران با اشاره به آگاهی رئیس‌جمهور از پروژه‌ها، ظرفیت‌ها و امکانات استان‌های مختلف، این سؤال را می‌پرسند که رئیس جمهور چه برنامه‌ای برای دور دوم سفر‌های استانی در دست دارد و آیا اصلاً این سفر‌ها ضرورتی دارد؟

حامیان سفر‌های استانی

بسیاری از حامیان دولت بر این باورند که حضور میدانی رئیس‌جمهور در کنار مردم، حاکی از اهتمام دولت بر مواجهه مستقیم با مسائل و حل آن‌هاست و در یک کلام، از بازگشت دولت به مردم سخن می‌گویند.

سیدرضا تقوی، رئیس مجمع نمایندگان استان تهران دراین‌باره گفت: اول اینکه این سفر‌ها منجر به تعمیق ارتباط دولت با مردم آن استان‌ها می‌شود، دوم آنکه مقامات دولتی با حضور در آن استان، گزارش‌های مسئولان محلی هر منطقه از استان مقصد را بدون واسطه و از خود آن‌ها می‌شنوند.

وی افزود: سوم هم آنکه پیش از این سفر‌ها، کمبود‌های استان بررسی شده و بودجه لازم برای تأمین اعتبار طرح‌های نیمه‌کاره منطقه هدف در نظر گرفته می‌شود.

سفرهای هزینه‌زا برای دولت و مردم

اما مخالفان این سفر‌ها، این فرایند را غیرضروری و هزینه‌زا برای دولت می‌دانند و بر این باورند در عصری که ارتباطات و اطلاع‌رسانی به پیشرفت‌های شگفت‌آوری دست یافته، نیازی به حضور فیزیکی مسئولان محلی در تهران و یا دولتمردان در استان‌های مختلف نیست تا از کمبود‌ها و اعتبارات ضرروی مطلع شوند و در جریان این مشکلات قرار گیرند.

این گروه بر این باورند که حضور رئیس‌جمهور در بین مردم باعث دلگرمی می‌شود؛ اما این حضور باید هم اندازه داشته باشد و به‌دنبال آن مشکلات مردم حل شود وگرنه حضور بدون حل مشکلات مردم، دلگرم‌کننده نیست.

نگاهی به مصوبات سفر‌های استانی نشان می‌دهد که حداقل در طی این سفر‌ها، ۱۷۰ مصوبه تصویب شده و برخی از کارشناسان بر این باورند که به‌جای صرف زمان ـ هزینه برای دور دوم سفر‌های استانی، بهتر است تا مقام اجرایی کشور در سیستمی پویا، روند کلی اجرای هریک از این پروژه‌ها دنبال کنند و در هر مورد از مسئولان سؤال کنند تا کار به نتیجه نهایی برسد؛ زیرا از قدیم گفته‌اند «یک ده آباد، به از صد شهر خراب».

مهرداد ویس‌کرمی، رئیس مجمع نمایندگان استان لرستان، دراین‌باره گفته است: پیگیری مصوبات استان‌ها برعهده معاون اول رئیس‌جمهور، محمد مخبر است، نه اینکه خود رئیس‌جمهور تک به تک مصوبات را پیگیری کند. چرا باید رئیس‌جمهور درگیر مسائل جزئی در انجام کار‌ها شود؟

وی دراین‌باره افزود: معاون اول (محمد مخبر) و معاون اجرایی (صولت مرتضوی) رئیس‌جمهور برای چه منصوب شده‌اند؟ این معاونان وقت بگذارند، هفته‌ای مصوبات دو یا سه استان را بررسی کنند.

کارشناسان تأکید دارند که استانداران در هر استان وظیفه پیگیری مصوبات را داشته و قطعاً در صورت اجرایی‌شدن هر مصوبه نتیجه اقدامات به‌خوبی مشخص خواهد شد.

ضرورت دور دوم سفر‌های استانی چیست؟

با پایان‌یافتن دور اول سفر‌های استانی، بسیاری مخالف ادامه این سفر‌ها بوده و تأکید دارند که سفر‌های بعدی نتیجه معکوس برای دولت به‌دنبال خواهد داشت.

مهرداد ویس‌کرمی، رئیس مجمع نمایندگان استان لرستان دراین‌باره تصریح کرد: سفر اول برای این است که ذهنیت شفافی از مشکلات کشور برای رئیس‌جمهور شکل بگیرد. خب این مشکلات باید یادداشت شود و از آن به بعد در سه سال آینده دولت، رتق‌وفتق شود. اگر بنا باشد، رئیس‌جمهور دوباره در طول سال آینده به تمام استان‌ها سفر کند، هم انرژی برای پیگیری مصوبات نمی‌ماند، هم از تمرکز و تأمل عمیق برای حل مشکلات باز می‌ماند.

وی با اشاره به اینکه برای تصمیم‌های بزرگ باید تمرکز بیشتری بگذاریم و فکر کنیم افزود: صرفاً کار‌های فیزیکی مشکلات کشور را حل نمی‌کند. مشکلات اصلی کشور کمتر نیاز به سفر دارد و بیشتر نیاز به تمرکز و هم‌اندیشی و به‌کارگرفتن فکر نخبگان کشور دارد.

مجتبی ذوالنور، نماینده مردم قم و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با اشاره به گذشت هشت ماه از فعالیت دولت سیزدهم گفت: یکی از مهم‌ترین هزینه‌ها وقت رئیس‌جمهور است. او نباید بار مدیران دیگر را به دوش بکشد.

وی افزود: واقعیت این است که جنس مشکلات در استان‌های مختلف مشابه هم است و علت‌های یکسان دارد؛ به‌عنوان مثال، تعطیلی کارخانه‌ها یا تنگی معیشت و سفره مردم در همه نقاط کشور علل مشترک دارد. همچنین بیکاری مفرط یا گلایه از مشکلات نظام اداری و فساد بانکی تقریباً در همه نقاط کشور ریشه‌های یکسان دارد و باید با اقدامات مبنایی و زمان‌بندی‌شده، این ریشه‌ها را درمان کرد.

پیشنهادات به دولت درباره سفرهای استانی

یکی از مهم‌ترین پیشنهاد‌ها به دولت سیزدهم در مورد استفاده حداکثری از نتایج سفر‌های استانی، پیگیری مصوباتی است که در طول این سفر‌ها تصویب می‌شود.

حسینعلی حاجی دلیگانی، نمایندهٔ یازدهم و عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس گفت: مهم این است که بعد از سفر هم به هر قولی که داده می‌شود، عمل شود.

محمدرضا صباغیان، رئیس مجمع نمایندگان استان یزد، نیز دراین‌باره اظهار داشت: پیشنهادم این است که غیر از سفر‌های استانی که به‌شکل رسمی انجام می‌شود، سفر‌های غیررسمی و نظارتی و بدون اطلاع قبلی هم انجام شود. این سفر‌های نظارتی می‌تواند مکمل سفر‌های استانی باشد.

همچنین سیدمحمدرضا میرتاج‌الدینی، رئیس مجمع نمایندگان استان‌های شمال غرب کشور بر این باور است که مصوبات جدید نباید تکرار مصوبات قبلی عمل‌نشده بوده و در ظاهری دیگری عنوان شوند.

وی دراین‌باره اظهار داشت: این اقدام هم باعث بدبینی مردم شده و هم باعث بی‌اعتمادی مسئولان می‌شود و سفر‌ها را صرفاً تشریفاتی و تزئینی بازنمایی می‌کند.

دولت نتایج سفر‌ها را به مردم بگوید

از جمله دیگر پیشنهاداتی که از سوی کارشناسان و تحلیلگران در مورد دور دوم سفر‌های استانی مطرح می‌شود، اطلاع‌رسانی در مورد نتایج این سفر‌هاست. علی جدی، نماینده مردم شیروان در مجلس یازدهم دراین‌باره گفت: این نتیجه برای مردم خیلی مهم است.

وی افزود: رئیس‌جمهور در سفر‌های دور دوم، می‌توانند نتایج سفر اول را به مردم اعلام کنند، مثلاً در سفر اول مصوب کرده بودند راهی احداث شود، بیایند بگویند هفتاد درصد کار انجام شده است.

در نهایت باید گفت چه سفر‌ها در دور دوم انجام شود یا نشود لازم است تا در دوره بعد، دولت مسئله‌محور وارد کارزار شده؛ زیرا اقدامات تسکین‌محور درمانی برای مشکلات ندارد و نسخه کارآمدی نیست.